Sosyal Fobi Nedir?

[yelda]

Sosyal Fobi Nedir?

SF (Sosyal Fobi): Utanç verici bir duruma düşmekten, onaylanmayacak bir davranışta bulunmaktan, alay edilmekten, rezil olmaktan, eleştirilmekten, reddedilmekten, beğenilmemekten, olumsuz olarak değerlendirilmekten duyulan korku.

SF anksiyete bozukluklarından biridir ve sosyal anksiyete bozukluğu olarak da isimlendirilir. Yunanca kökenli bir kelime olan fobinin bire bir çevirisi korkudur. Fobi kavramı psikolojide irrasyonel (gerçekçi olmayan, akıl dışı) ve aşırı korkular için kullanılır.

SFyi basitçe utangaçlık veya aşırı utangaçlık olarak tanımlamak bence doğru olmaz. SF utangaçlığın ötesinde utanma korkusudur ve bundan fazlasını da kapsar. Başkalarının beklentilerine fazla önem verme, kendi isteklerini açıkça ortaya koyamama, hayır diyememe, aşırı düzeyde kendinin farkında olma, kendini fazla eleştirme, hataları gözünde büyütme, incelendiği düşüncesiyle kalabalık ortamlarda göz önünde bulunmaktan rahatsızlık duyma gibi eğilimler SFlilerin belirgin nitelikleri olarak sayılabilir. SFnin temelinde onaylanmama korkusu vardır ve "Başkaları ne der?" sorusu arttıkça SFye yatkınlık da artar.

SFyle aynı kategoride değerlendirebileceğimiz çekingen kişilik bozukluğu da kendine güven eksikliği ve düşük özsaygı, sosyal becerilerde yetersizlik inancı, kabul göreceğinden emin olmadıkça sosyal ilişkiye girmekten kaçınma gibi belirtileri içerir.

SFnin Yaygın Olarak Ortaya Çıktığı Durumlar

SFliyi korkutan çok farklı ortamlar bulunabilir. Bunların ortak özelliği diğer insanlarla -en azından aynı ortamın paylaşılmasıyla- bir ilişki içinde olunmasıdır. SFliler genellikle yalnızken rahattırlar. Bu rahatlığın bozulması -genelleşmiş bir SFnin göstergesi olarak- insanın bulunduğu her ortamda gerçekleşebileceği gibi, SF belli durumlara ya da konulara özgü de olabilir.

İşte birkaç örnek:

Cinsellik
Sınava girme
Tartışmaya girişme
Genel tuvaletlere gitme
Alışverişte pazarlık etme
Karşı cinsle iletişim kurma
Topluluk önünde konuşma
Genel yerlerde yemek yeme
Statüsü yüksek biriyle konuşma
Başkalarının önünde soyunup giyinme
SFnin Belirtileri

Fizyolojik Belirtiler
(Bedeninizde ortaya çıkan değişiklikler)

Yüz kızarması
Terleme
Ağız kuruması
Kalp çarpıntısı
Nefes kesilmesi
Nefes darlığı
Titreme
Zihinsel Belirtiler
(Sosyal ortamlarda nasıl olmanız gerektiği ve kendiniz ile ilgili düşünceleriniz)

Güçsüzüm.
Yetersizim.
Çirkinim.
Beğenilmiyorum.
Sevilmeye layık değilim.
Mükemmel olmalıyım.
Asla hata yapmamalıyım.
Kaygılı olduğumu belli etmemeliyim.
Çok rahat davranmalıyım.
Kusursuz görünmeliyim.
Kimseyi gücendirmemeliyim.
Herkesin beğenisini kazanmalıyım.
Davranışsal Belirtiler
(Kaçınma yöntemleriniz)

Korkulan ortama girmeme
Korkulan ortamı terk etme
Göz temasından kaçınma
İlgisiz şeyler düşünme
Hayallere dalma
Konuyu değiştirme
Alkol kullanma